Ayurveda : Ancient Heritage in the Age of Globalisation - page 171

170 อายุรเวท : ภูมิปัญญาโบราณในยุคโลกาภิวัตน์
เพื่อเป็นการออกก�ำลังกาย ทั้งนี้เพื่อให้แน่ใจว่ าพระสงฆ์มีสุ ขภาพที่ดี
และมีที่พ� ำนักที่สะอาดพระเหล่านั้นได้รับค�ำแนะน�ำให้ใช้ยาทางอายุรเวท
และเมื่อใดที่จ�ำเป็นให้ใช้ขี้ผึ้ งทาเท้าที่ เจ็บ
ความใกล้ชิดของพระพุทธเจ้ากับหมอชี วกค่อนข้างเป็นที่รู้กั น
ดี หมอชีวกซึ่งเป็นเด็กยากจนที่พบและได้รับการเลี้ยงดูในราชตระกูล 55
ถือว่าเป็นทูตแห่ งหลักของอายุรเวท และมีการใช้อายุรเวทในช่วงชีวิต
ของเขาหลายครั้ง พระอานนท์ได้ไปตามหมอชีวกให้มารักษาพระพุทธเจ้า
อันเนื่องจากทรงปวดท้อง เมื่อหมอชีวกเห็นอาการของพระองค์ ก็คิดว่า
พระองค์อาจจะไม่ พ้นที่ต้องถ่ ายท้อง หมอชีวกจึงน�ำไขมาถูที่พระวรกาย
ของพระพุทธเจ้า และถวายดอกบั วเพื่อที่จะสู ดสารสกัดที่ออกมาจาก
ดอกไม้56 การจ่ายยาของหมอชีวกท�ำให้ ได้ผลในเชิงบวก หมอยังได้มี
โอกาสถวายการรักษาอีกครั้งหนึ่ง เมื่ อพระเทวทัตต์ (ซึ่งเป็ นพระญาติ
ที่น่าอับอาย) ท�ำให้ พระบาทของพระพุทธเจ้าเจ็บ หมอชีวกใส่ยาและ
พันด้วยผ้าพันแผล ความส� ำเร็จของหมอชีวกน�ำไปอ้างอิงบ่ อยครั้งใน
วรรณกรรมบาลี และความสัมพันธ์ทางจิตระหว่างหมอชีวกกับพระพุทธ
องค์ก็เป็นสิ่ งที่เขียนขึ้นในต�ำรา57
การใช้อายุรเวทอย่างมากมายในการรั กษาสุขภาพเป็นเหตุผล
หลักที่ ท�ำให้หมอชีวกสร้างที่พั กของตนเองขึ้นซึ่ งเรียกว่า ชี วกอาราม (Jivakarama) ในกรุงราชคฤห์ ซึ่งอยู่ถัดจากส�ำนักสงฆ์ และใช้สถานที่
54 Visvanta Jataka 69.1.310
55 อัตชีวประวัติอย่างละเอียอของหมอชีวกนั้นมี อยู่ในส่วนของมหาเวทย์ของพระวิ นัยปิฏก
พระเจ้าอภัย ซึ่งเป็นพระราชนัดดาของจักรพรรดิมคธที่มีพระนามว่า Bimbisara ไปพบ
หมอชีวกเป็นทารกที่เกิดใหม่แต่ถูกทอดทิ้ง ต่อมาเชื่อกันว่าหมอชีวกมีบุตรชายของตนเองกับ
หญิงบริการ เขามีพรสวรรค์ ทางด้านการแพทย์ หลังจากได้เข้าไปศึกษาในตักศิลา และกลาย
เป็นหมอเวทย์และหมอศัลยกรรมด้านอายุรเวทที่ประสบความส�ำเร็จอย่างมาก
56 Vin.i.279f; DhA. ii.164f